Przewlekły zespół abstynencyjny to grupa objawów uzależnienia występujących w wyniku abstynencji od środków uzależniających. W przypadku alkoholików objawy te pojawiają się zazwyczaj między siódmym a czternastym dniem abstynencji, po ustąpieniu ostrego zespołu abstynencyjnego. Osiągają szczytowe natężenie w okresie od trzech do sześciu miesięcy abstynencji.
Jest to zespół objawów bio-psycho-społecznych; jest wynikiem uszkodzenia układu nerwowego przez alkohol lub narkotyki, jak i stresu związanego z koniecznością radzenia sobie w życiu bez tych środków.

Objawy przewlekłego zespołu abstynencyjnego:

1. Niezdolność do jasnego myślenia. W procesie zdrowienia człowiek może doświadczać różnego rodzaju zaburzeń myślenia. Nie wpływają one na poziom inteligencji. To tak, jakby umysł okresowo źle funkcjonował: czasami pracował sprawnie, a czasami nie. Jednym z najczęstszych objawów jest niezdolność do dłuższej niż kilkuminutowa koncentracji. Innymi objawami są: upośledzenie abstrakcyjnego myślenia, uporczywe, powtarzające się myśli, od których nie sposób się uwolnić. Taki „kołowrót” utrudnia uporządkowanie myśli w sensowny i logiczny ciąg.
2. Kłopoty z pamięcią. W procesie zdrowienia często występują kłopoty z tzw. pamięcią świeżą. Można coś słyszeć i rozumieć, ale nie sposób pamiętać dłużej niż dwadzieścia minut. Ktoś udziela nam instrukcji i wiemy dokładnie, co mamy zrobić. Po chwili jednak okazuje się, że pamiętamy wszystko jak przez mgłę lub nie pamiętamy kompletnie nic. W okresach pełnych napięcia mogą także wystąpić trudności z odtwarzaniem ważnych zdarzeń z przeszłości. Nie zatarły się one całkowicie i kiedy indziej można je sobie bez trudu przypomnieć. Pod wpływem stresu wiele rzeczy umyka z pamięci.
3. Nadpobudliwość emocjonalna lub zobojętnienie. Ludzie, którzy w stanie trzeźwości przeżywają problemy emocjonalne, mają często tendencję do nadpobudliwości. Człowiek wścieka się z powodu czegoś, co później wydaje się drobiazgiem (przypomina to wciśnięcie przycisku mnożenia na kalkulatorze). Gdy nadmierne pobudzenie emocjonalne narazi układ nerwowy na taki poziom stresu, z którym nie potrafimy sobie poradzić, wtedy następuje gwałtowne zablokowanie emocjonalne. Ogarnia nas otępienie, przestajemy w ogóle cokolwiek odczuwać. I nawet wtedy, gdy wiemy, że powinniśmy coś czuć, nie czujemy nic. Prowadzi to do zmienności nastroju, pozornie nie wiadomo z jakiego powodu.
4. Zaburzenia snu. Do najczęstszych zaburzeń we wczesnym okresie zdrowienia należą niezwykłe lub niepokojące sny. Można też mieć trudności z zaśnięciem, ze spaniem lub mogą nastąpić zmiany w sposobie spania. Jedni zaczynają spać długo, inni często i krótko, o różnych porach dnia.
5. Problemy z koordynacją fizyczną – takie jak zawroty głowy, kłopoty z utrzymaniem równowagi i problemy z koordynacją wzrokowo-ruchową oraz osłabienie reakcji na bodźce zewnętrzne. Powoduje to niezręczność i podatność na wypadki.
6. Podatność na stres. Zaczynający trzeźwienie alkoholicy nie potrafią często odróżnić małego stresu od dużego i na niewielkie stresy reagują przesadnie. Czują się zestresowani w sytuacjach, które normalnie nie powinny nikogo niepokoić, a poza tym ich reakcje bywają nieproporcjonalnie gwałtowne. Zachowują się zupełnie nieadekwatnie do sytuacji, później dziwiąc się własnym reakcjom. Sprawę komplikuje jeszcze fakt, że wszystkie inne objawy przewlekłego zespołu abstynencyjnego nasilają się pod wpływem stresu.

Zalecenia dla zdrowiejących alkoholików

Pamiętaj: Twoje zdrowienie wymaga stałej troski. Korzystaj z poznanych strategii radzenia sobie z głodem alkoholowym, w trudnych sytuacjach życiowych wykorzystuj wypróbowane, skuteczne dla siebie sposoby poradzenia sobie ze stresem.

W procesie trzeźwienia pomocne są następujące zalecenia:

• Informuj innych o swoich problemach z alkoholem. Zdecydowanym, stanowczym głosem odmawiaj, mówiąc: „NIE PIJĘ!” – powtarzaj to do skutku. Może się zdarzyć, że do picia będzie namawiać Cię jakaś ważna dla Ciebie osoba, np. kolega, z którym kiedyś piłeś, atrakcyjna kobieta, kierownik itp. Na każde namawianie Cię do picia mów „NIE PIJĘ”, nie szukając żadnych dodatkowych, niepotrzebnych usprawiedliwień.
• Zadbaj, aby w Twoim domu nie było żadnego alkoholu. Nie zgadzaj się, aby do Twojego domu przynoszono alkohol.
• Spotykaj się przede wszystkim z osobami, które wspierają Twoją trzeźwość. Zrezygnuj z towarzystwa osób, z którymi wcześniej piłeś alkohol.
• Unikaj miejsc, w których piłeś kiedyś alkohol.
• Nie chodź do restauracji, lokali, kawiarni i innych miejsc, w których podaje się alkohol.
• Nie bierz udziału w spotkaniach towarzyskich, o których wiesz, że podaje się tam alkohol.
• Nie uczestnicz w uroczystościach rodzinnych, na których będzie pity alkohol.
• Jeżeli w twojej pracy pije się alkohol, to teraz:
• Nie bierz udziału w składkach na zakup alkoholu.
• Nie polewaj alkoholu gdy inni piją.
• Nie kupuj alkoholu dla innych.
• Nie przebywaj tam, gdzie piją.
• Nie zgadzaj się stać na „czatach”.
• Nie odwiedzaj w pojedynkę osoby, która zapiła lub ma „kaca”.
• Nie przyjmuj i nie dawaj prezentów i łapówek w postaci alkoholu.
• Nie przebywaj z osobami, które są pod wpływem alkoholu.
• Pamiętaj o tym, że wypicie piwa lub szampana „bezalkoholowego” jest tak samo niebezpieczne dla Twojej trzeźwości, jak wypicie innego alkoholu.
• Bądź ostrożny – niektóre produkty spożywcze, ciastka, kremy do ciast, cukierki, czekoladki, lody, oferowane w kawiarniach kawy „smakowe” w swoim składzie zawierają alkohol. Spożycie produktów zawierających nawet śladowe ilości alkoholu może wyzwolić głód alkoholowy.
• Zrezygnuj z odświeżaczy do ust, wody po goleniu, dezodorantów itp., w których często znajduje się alkohol. Ich używanie wyzwala chęć napicia się alkoholu.
• Zawsze sprawdzaj, czy w używanych lekach znajduje się alkohol. Jest w kroplach, nalewkach, środkach rozgrzewających do nacierania ciała, preparatach do płukania ust, itp. Użycie zagraża Twojej trzeźwości.
• Odżywiaj się regularnie, syty odczuwasz mniejszą chęć do napicia się.
• Pij duże ilości płynów – wody mineralnej, soków owocowych, herbaty ziołowej, np. mięty, melisy, itp., aby zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na płyny.
• Zrezygnuj z używania do „poprawy nastroju” mocnej herbaty, kawy, leków lub innych substancji psychoaktywnych. Używanie ich prowadzi do nawrotu picia.
• Systematycznie (co najmniej raz w tygodniu) uczęszczaj na mityngi wybranej przez siebie grupy lub grup Anonimowych Alkoholików.
• Korzystaj z pomocy kolegów i przyjaciół z AA. W sytuacji trudnej dla siebie telefonuj do osób, od których możesz uzyskać wsparcie – przede wszystkim do trzeźwiejących alkoholików. Nie wahaj się – dzwoń!
• Na pierwszym miejscu stawiaj trzeźwość. Zadania wykonuj systematycznie, z uwagą.
• Prowadź regularny tryb życia, dużo spaceruj, gimnastykuj się. Uprawiaj sport, aby zwiększyć swoją odporność na zmęczenie.
• Spożywaj ciemne pieczywo, drób, ryby, otręby, kiełki, orzechy, warzywa, mleko, drożdże itp., aby uzupełnić w organizmie zasoby witaminy B.
• Dbaj o pogodę ducha. Bądź tolerancyjny, dbaj o siebie. W codziennym życiu wykorzystuj modlitwę o pogodę ducha.

PAMIĘTAJ!!! Twoja choroba i Twoje leczenie są teraz najważniejszymi sprawami w Twoim życiu. Dlatego nie broń się przed informowaniem o tym lekarzy specjalistów, przełożonych w pracy i namawiających do picia kolegów.

„Kiedy spotkasz uratowanego alkoholika, masz przed sobą bohatera. Czyha w nim bowiem uśpiony wróg śmiertelny. On zaś trwa obciążony swą słabością i kontynuuje mozolną swą drogę poprzez świat, w którym panuje kult picia. Wśród otoczenia, które go nie rozumie. W społeczeństwie, które sądzi, że ma prawo z żałosną nienawiścią spoglądać na niego z góry, jako na człowieka pośledniejszego gatunku, ponieważ ośmiela się płynąć pod prąd alkoholowej rzeki. Kiedy spotkasz takiego człowieka, wiedz, że jest to człowiek „w bardzo dobrym gatunku”!

F. Bodelschwingh